Wittgenstein en de muziek
Een hoorcollege over zijn leven, filosofie en musicologie
Beschrijving van het boek
Ludwig Wittgenstein is één van de belangrijkste denkers uit de 20e eeuw en zijn filosofische werk omvat vrijwel het hele menselijk denken en handelen, met nadruk op de logica. Weinig mensen echter weten dat muziek een hoofdrol speelde in zijn leven. Hij groeide op in een muzikale familie, waar grote componisten als Brahms en Mahler over de vloer kwamen. Zelf speelde Wittgenstein klarinet en hij componeerde. Vier maten en minder dan dertig seconden duurt zijn muziekstuk, getiteld Leidenschaftlich, dat hij met potlood tussen zijn filosofische aantekeningen krabbelde.
Waarom drukt Wittgenstein zich tussen zijn filosofische bespiegelingen plotseling in muziek uit? Misschien moeten we hem niet als filosoof zien maar als kunstenaar, die ons juist op andere uitingsvormen dan taal wijst. Want soms schieten woorden tekort. Hoe praat je over muziek als taal, emotie, concept? Wittgenstein eindigt zijn boek Tractatus Logico-philosophicus (het enige tijdens zijn leven gepubliceerde boek) met de beroemde stelling: 'Waar we niet over kunnen spreken, moeten we over zwijgen.' Over deze en andere invloedrijke inzichten, gaan de dubbelcolleges door filosoof Herman Philipse en musicoloog Leo Samama. Lezingen met muzikale fragmenten en aandacht voor de vroege en late Wittgenstein.
Een synopsis wordt als pdf-bestand meegeleverd.
Inhoud
College 1. De jonge Wittgenstein en zijn Tractatus
H1. Inleiding
H2. Leven en werk
H3. Noodzaak van een radicale wijsgerige revolutie
H4. Kernthesen van de Tractatus
College 2. De jonge Wittgenstein en zijn relatie tot de muziek
H5. Ludwig en zijn familie
H6. Wittgenstein als muziekliefhebber
H7. Wittgenstein en de betekenis van muziek
College 3. De late Wittgenstein en zijn Philosophische Untersuchungen
H8. Doel en methode van de filosofie
H9. Voorbeelden: hoe functioneren woorden als pijn of tien?
H10. Compositie en eenheid van de Philosophische Untersuchungen
College 4. De late Wittgenstein en zijn muziekfilosofie
H11. Wittgensteins ideeën over muziek
H12. Wittgensteins muziekfilosofische beschouwingen
H13. Wittgenstein en de moderne muziek na 1945
