Met BookBeat geniet je van meer dan 1 miljoen luisterboeken en e-books. Luister naar bestsellers, thrillers, romans en meer. Probeer gratis!

BookBeat - luisterboeken en e-books voor jou. Probeer gratis!

Tenzij je op avontuur gaat, kun je je beter aanmelden op de website van {country}.

{SerieName} - Boekenserie - BookBeat

Vaccinatie is geen hocus pocus, maar een natuurlijk proces: het stimuleren van het afweerstelsel om dat voor te bereiden op bacteriën en virussen. Simon Rozendaal legt uit wat vaccins zijn, hoe ze worden gemaakt, wat de rol is van de farmaceutische industrie en waarom het bij corona lukte om in een jaar tijd meer dan tien vaccins te ontwikkelen.

Elementaire Deeltjes

Vaccinatie

Leermeester van Plato, ter dood veroordeeld vanwege zijn filosofische ideeën, uitvinder van de Socratische methode. Ineke Sluiter verkent het leven en het gedachtegoed van een van de meest legendarische filosofen uit de geschiedenis. Elementaire Deeltjes is een serie boekjes van AUP die kennis toegankelijk maakt voor een breed publiek. Het is de manier om snel kennis op te doen over onderwerpen die je interesseren. Experts nemen je mee op een ontdekkingsreis waarbij elk thema in de meest beknopte vorm volledig uitgediept wordt. De handige en handzame boekjes geven altijd antwoord op de vraag: 'Hoe zit dat nu eigenlijk?'

Socrates

Hoe kan men 'cultuur' bestuderen als het onderzoeksveld zo groot is dat begrippen uit beeldende kunst, literatuur, geschiedenis, sociale wetenschappen, filosofie, religie en media er allemaal onderdeel vanuit maken? Dit boekje geeft enkele eenvoudige antwoorden op deze complexe vraag.

Cultuur

Benieuwd naar het verschil tussen de Grote en de Kleine Beer? Weten hoe een telescoop werkt? Wetenschapsjournalist Govert Schilling biedt een verfrissende inkijk in de kosmos. Hij schetst het heelal aan de hand van een aantal thema's. In 'gluren bij de buren' legt hij uit hoe andere planeten in ons zonnestelsel met hulp van onbemande ruimtesondes worden onderzocht. In 'sterrenstof' verhaalt hij de scheikundige evolutie van het heelal en duidt hij de herkomst van de elementen. In 'buitenaards leven' gaat hij in op de vraag die ieder klein kind zich stelt: is er leven mogelijk op andere planeten dan op de aarde? Govert Schilling licht een tipje van de sluier op over alles wat we nog niet weten van donkere materie, donkere energie en de oerknal. 'Sterrenkunde' is een tot de verbeelding sprekende ruimtereis en brengt de amateur-astronoom en passant de laatste ontwikkelingen op het gebied van sterrenkunde bij.

Sterrenkunde

Toenemende welvaart en industrialisatie brachten ons veel goeds, maar niet voor onze leefomgeving. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw staat 'het milieu' daarom op de politieke agenda. Toen ging het vooral over de aanpak van lokale milieuverontreiniging. In de jaren tachtig werd duidelijk dat vervuiling niet ophoudt bij de landsgrenzen. Begin eenentwintigste eeuw steeg ook het maatschappelijk besef dat we wereldwijd een alarmerend beslag leggen op grondstoffen en we onze aarde steeds verder opwarmen. Hoe kunnen we het tij keren en voortbouwen op de goede dingen die gezamenlijk al wel tot stand zijn gebracht?

Milieu

Van de film 'Ice Age' tot de schilderijen van Hendrick Avercamp: iedereen heeft een beeld bij 'de ijstijd'. Wat maar weinig mensen weten, is dat ook vandaag de dag nog sporen van vroegere ijstijden in het Nederlandse landschap te zien zijn. In dit Elementaire Deeltje neemt Gemma Venhuizen u mee naar de tijd van mammoeten en sabeltandtijgers.

IJstijden

Negentiende-eeuws gedrag in de eenentwintigste eeuw, zo noemde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry de inval van Rusland op de Krim. Legers worden nog steeds gebruikt om gebieden te veroveren. Tot voor kort werd de wereld geconfronteerd met westerse machtspolitiek. Nu doen ook opkomende landen aan landjepik. Zo kwam China recent met buren in conflict over grondstofrijke zeegebieden. In dit Elementaire Deeltje maakt Rob de Wijk duidelijk dat machtspolitiek een essentieel onderdeel is van internationale betrekkingen.

Machtspolitiek

Geld is een mysterie. We kunnen niet zonder en willen er altijd meer van. Maar begrijpen we wel wat geld is? Welke prijs het heeft? Hoe het is ontstaan? En hoe het werkt? In dit Elementaire Deeltje ontmaskeren Harry van Dalen en Arjo Klamer het mysterie van dat wat er altijd is geweest en waar we allemaal naar blijven verlangen. Ze vertellen over het ontstaan van geld, onthullen hoe geld wordt gecreëerd en welke rol het in de economie speelt. Zo blijkt geld meer dan een rekeneenheid of een betaalmiddel en is het, ondanks de toenemende globalisering van economisch handelen, ook een symbool van verbinding en gemeenschappelijkheid.

Geld

Het begrip ‘nationalisme’ is terug van weggeweest, ook binnen Europa. Ondanks de toenemende globalisering is het nationalistische denken de afgelopen jaren alleen maar sterker geworden. Maar deze liefde voor het vaderland heeft sinds de 20e eeuw wel een ander gezicht gekregen. Joep Leerssen geeft een historisch overzicht van de opkomst en ontwikkeling van het nationale denken in een culturele en ideeënvormende context. Hij laat zien hoe dit denken na 1800 een allesbeheersende, politieke ideologie is geworden en hoe het nog steeds onze kijk op de wereld en de geschiedenis kleurt en vertekent.

Nationalisme

Sla een krant open en je merkt: 'geopolitiek' is in zwang. Maar wat betekent die term eigenlijk? Herman van der Wusten en Virginie Mamadouh vertellen de bewogen geschiedenis van het begrip geopolitiek en verduidelijken de uiteenlopende betekenissen. Voorbeelden uit de politieke praktijk in alle delen van de wereld worden behandeld aan de hand van tekst, beeld en kaarten. Nederland en de Europese situatie krijgen bijzondere aandacht.

Geopolitiek

Onze samenleving functioneert in belangrijke mate door onze rechtsstaat. Hoe is die ontstaan? Welke principes liggen eraan ten grondslag? En functioneert onze rechtsstaat goed? De denkbeelden van Verlichtingsdenkers als Locke, Rousseau en Montesquieu zijn belangrijke bouwstenen, maar in de loop van ruim twee eeuwen is er veel veranderd. Dit Elementaire Deeltje beschrijft deze ontwikkelingen en sluit af met de werking van de rechtsstaat in onze moderne tijd.

De Nederlandse rechtsstaat

Mythen zijn van alle tijden en komen over de hele wereld voor. In de laatste tweehonderd jaar is de mythe een geliefd onderzoeksobject van wetenschappers geworden, gaandeweg vanuit steeds meer disciplines. Hoe ontstaan mythen, en waarom? Hoe kijkt men vanuit biologisch perspectief naar mythen, en hoe vanuit psychologisch of antropologisch oogpunt? Aan de hand van vele voorbeelden vat Hugo Koning in het 'Elementaire Deeltje Mythologie' wetenschappelijke opvattingen over deze wondere verhalen samen.

Mythologie

Zonder zintuigen kan geen mens, dier of plant overleven. Wat is een zintuig eigenlijk? Welke verschillen zijn er tussen mensen en dieren? Hoe nemen we waar, en wat daarvan is werkelijk en wat illusie? Het Elementaire Deeltje 'Zintuigen' beantwoordt dergelijke vragen en biedt een biomedisch en filosofisch perspectief op de bron van onze waarnemingen en ervaringen.

Zintuigen

Friedrich Nietzsche is een van de invloedrijkste denkers in de Europese geschiedenis en een van de radicaalste critici van de Europese cultuur. Zijn leven is niet te scheiden van zijn denken: hij onderzocht de ziekte van zijn tijd in zichzelf, en probeerde zich daarvan te bevrijden. Daarom wordt in dit boek zijn denken verkend aan de hand van zijn biografie. De ontwikkeling van klassiek filoloog tot filosofisch cultuurcriticus, van de vrije geest en zijn ‘wandelboeken’ op weg naar het filosofisch hoogtepunt van zijn leven: zijn doordenking en doorleving van het Europese nihilisme.

Nietzsche

Waarom hebben we eigenlijk een verzorgingsstaat nodig, en hoe hebben we deze gekregen? Wat doet een verzorgingsstaat eigenlijk? Botst de verzorgingsstaat met de participatiesamenleving? En waarom moeten we de verzorgingsstaat hervormen? Dit Elementaire Deeltje behandelt deze en andere Grote Vragen over de verzorgingsstaat. De Nederlandse verzorgingsstaat vormt daarbij het uitgangspunt, maar voor een goed begrip komen veel andere westerse verzorgingsstaten ook uitgebreid aan bod.

De verzorgingsstaat

Taal is een communicatiemiddel, maar ook een systeem van regels en woorden. In dit Elementaire Deeltje wordt taal bekeken met de blik van onder andere een kind, een dier, een hersendeskundige, een socioloog en een politieman, om zo tot een compleet beeld te komen van wat taal allemaal is, wat we ermee kunnen doen, en waarom we maar niet kunnen ophouden met (erover) praten. Het eerste hoofdstuk begint met taal, zoals alle mensen beginnen: als kind dat de taal nog moet verwerven. In de hoofdstukken over de taal van dieren en oermensen zoekt de auteur de grenzen van onze taal op. Met de blik van de biograaf beschrijft zij het ontstaan, veranderen en sterven van talen in onze eigen tijd. Dat leidt tot wat taal in onze huidige samenleving is: een vaardigheid van onze hersenen, en tegelijk een sociaal fenomeen. Met een inleiding van Marc van Oostendorp.

Taal

In dit boek geeft Sunier antwoord op de vraag wat voor religie de islam is, wie gezag heeft onder moslims, hoe moslims in het dagelijks leven met hun geloof omgaan, welke discussies er gevoerd worden en waar verschillen in opvatting en handelen vandaan komen. Gaat het om verschillende varianten van de islam? Hoe moeten we die verschillen verklaren? Niet de leer op zich staat centraal, maar de verhouding van de mens tot die leer in een steeds veranderende wereld.

Islam

Al twee eeuwen spreekt Ludwig van Beethoven tot de verbeelding. In de negentiende eeuw werd hij op een sokkel gehesen als martelaar voor de Kunst. In de twintigste eeuw werd hij voor de politieke karretjes gespannen van socialisten en liberalen. Communisten en nationaalsocialisten misbruikten zijn muziek, en hedendaagse politici ontlenen aan hem het Europese volkslied. Maar Beethoven was op de eerste plaats een zeer begaafd musicus en componist. Hij gaf met zijn onwaarschijnlijk grote veelzijdigheid de muziekgeschiedenis een beslissende wending. Dit Elementaire Deeltje beschrijft Beethovens leven, karakter en werk, en staat stil bij onder meer Beethovens doofheid, het raadsel van zijn 'Unsterbliche Geliebte' en zijn enige opera 'Fidelio'. Het vormt een prachtige introductie voor mensen die nog niet goed bekend zijn met Beethoven, en bevat volop weetjes en anekdotes voor de echte Beethovenfan.

Beethoven

Mensen houden van dieren: als gezelschap, om te vertroetelen en om naar te kijken. Maar tevens eten we dieren op, gebruiken we dieren om geld mee te verdienen zetten we dieren in bij werk. Mag dat allemaal zomaar? Of hebben dieren ook rechten? Welke verantwoordelijkheid dragen mensen voor het welzijn van dieren? In dit Elementaire Deeltje gaat Dirk-Jan Verdonk in op heden, verleden en toekomst van de morele positie die aan dieren wordt toegekend in theologie, filosofie, wetenschap, recht en beleid. Dierenrechten biedt daarmee een veelomvattende en prikkelende inleiding op een zeer actuele maar tevens eeuwenoude kwestie.

Dierenrechten

In 2017 is het honderd jaar geleden dat de Russische Revolutie uitbrak - een revolutie waarvan de gevolgen voor Rusland en de rest van de wereld nauwelijks kunnen worden overschat. In politieke, sociaaleconomische en culturele zin heeft de Revolutie een stempel gedrukt op de levens van vele mensen overal ter wereld, maar in Rusland in het bijzonder. In dit Elementaire Deeltje gaat Kees Boterbloem in op de voorgeschiedenis en het uitbreken van de Russische Revolutie tussen 1914 en 1917. Hij sluit af met de vele gevolgen van de Revolutie in de honderd jaar na het uitbreken ervan en beschrijft de veranderende betekenis die er in de afgelopen tien decennia aan werd toegekend.

De Russische Revolutie

Waarom spreken de klassieke teksten van Homerus, Sappho, Plato, Vergilius en anderen ons nog altijd zo aan? Hoe, waarom en wanneer werden deze meesterwerken geschreven, en hoe kan het dat we ze nog altijd lezen? In dit boekje stelt Jacqueline Klooster de literatuur van de klassieke Oudheid (zowel Grieks als Romeins) op inzichtelijke manier en in kort bestek aan de moderne lezer voor. Van het Homerisch Epos tot de laatste heidense keizer Julianus vormt deze literatuurgeschiedenis niet alleen een fascinerend verhaal op zichzelf, maar ook de basis van een millennia lange culturele traditie. Daarom worden hier niet alleen individuele auteurs en werken uitgelicht, maar gaat de auteur ook in op de manier waarop de literaire traditie van de oudheid door imitatie en innovatie steeds nieuw leven ingeblazen kreeg-en nog altijd krijgt in de vorm van literaire perceptie.

Klassieke Literatuur

Hitlers Derde Rijk (1933-1945) is nog steeds een onuitputtelijk onderwerp van verhitte debatten en wetenschappelijk onderzoek, en omgeven door allerlei vragen. Hoe kon immers een volstrekt onbekende korporaal in Duitsland aan de macht komen en de grootste dictator en massamoordenaar van Europa in de twintigste eeuw worden? Hoe is het mogelijk dat tijdens de Holocaust vele miljoenen mensen systematisch werden vermoord? Hoe moeten we het nationaalsocialisme duiden en het Derde Rijk als geheel interpreteren? Als een bedrijfsongeval, een totalitaire staat, een modern verschijnsel? Of als het resultaat van de Duitse geschiedenis? En welke rol speelde Hitler daarin? In het Elementaire Deeltje Het Derde Rijk geeft Frits Boterman in kort bestek een overzicht van deze extreme periode in de geschiedenis en legt hij specifiek de nadruk op het beleid van de Duitse nazi's: hun ideologie, plannen, motieven en daden. Hij beschrijft hoe het Derde Rijk zich ontwikkelde en hoe de Jodenvervolging en het vernietigingsproces verliepen: was er sprake van improvisatie of van planning? Hoe verliep het besluitvormingsproces? Het boek probeert ten slotte de ingewikkelde vraag te beantwoorden hoe en waarom een beschaafd land als Duitsland kon vervallen in zo'n extreme vorm van barbarij.

Het Derde Rijk

Dit vijftigste Elementaire Deeltje gaat over de literaire praktijk van vroeger en nu. Hoe is het begrip ‘literatuur’ door de eeuwen heen veranderd? Wat zijn de functies van literatuur en welke soorten zijn er? Welke rol speelt de auteur? En hoe beïnvloeden sociale en economische ontwikkelingen de literaire praktijk? Ook de uitdagingen van deze tijd komen aan de orde: de ontlezing, de rol van nieuwe media en de crisis die de literatuur volgens sommigen doormaakt.

Literatuur

Wat is populisme echt? Wie zijn populistische leiders? En wat is de relatie tussen populisme en democratie?

Populisme

Duitsland kent een voorbeeldige democratie, het land heeft een succesvolle economie en het wordt gezien als de informele leider van de Europese Unie. Dat is wonderbaarlijk, gezien het recente verleden van Duitsland - waaronder twee wereldoorlogen en de splitsing in twee delen tijdens de Koude Oorlog -, maar ook vanwege de lastige geografische ligging en de ingewikkelde binnenlandse politiek. In dit Elementaire Deeltje behandelt Willem Melching in kort bestek de hoofdlijnen van de Duitse geschiedenis vanaf 1945, met speciale nadruk op de buitenlandse politiek, de hoofdzaken van de binnenlandse politiek en de verwerking van het Duitse verleden. Het boek biedt een uitstekende achtergrond bij de nieuwe ontwikkelingen die Duitsland en Europa te wachten staan. Want in 2017 staat Duitsland opnieuw voor grote, nieuwe uitdagingen. De politieke en economische stabiliteit van Duitsland in Europa wordt bedreigd door de opkomst van het populisme van links en rechts, de aanhoudende eurocrisis en de moeizamer wordende relatie met de VS.

Modern Duitsland

Mensenrechten zijn niet in steen gebeiteld. Ze zijn niet aangeboren en niet onvervreemdbaar. Mensenrechten zijn bedacht en telkens bijgeschaafd door juristen, politici en activisten. Dit Elementaire Deeltje gaat over het ontstaan en de betekenis van mensenrechten en de controverses die ermee gepaard gaan. De auteurs nodigen je ook uit een mening te vormen. Is discriminatie altijd fout? Troeft vrije meningsuiting alles af? Betekent menselijke waardigheid overal hetzelfde?

Mensenrechten

Een Elementair Deeltje over de grote Romeinse staatsman, advocaat en filosoof Marcus Tullius Cicero mag niet ontbreken. Cicero heeft niet alleen een imposant aantal redevoeringen op zijn naam staan, maar ook een substantieel filosofisch oeuvre dat zich in een revival mag verheugen. Hij heeft over de ideale staat en wetten geschreven en over de welsprekendheid en de ideale redenaar. Bovendien zijn er bijna 1000 brieven van hem overgeleverd die een mooi inkijkje bieden in het functioneren van de elite in de nadagen van de Romeinse republiek. Cicero wist het als man zonder vooraanstaande voorouders ver te schoppen, maar bleek kwetsbaar voor sociale uitsluiting. Aan het eind van zijn leven koos hij eindelijk vol partij, maar betaalde daarvoor met zijn leven. De vier auteurs bieden alle met hun eigen specialisatie achtergrond bij Cicero's leven en werken, en ook bij het Nachleben van Cicero's werk staan zij stil.

Cicero

In het alledaagse taalgebruik wordt narcisme vaak als een scheldwoord gebruikt voor mensen die uitermate tevreden zijn met zichzelf. Onze huidige 'selfie'-maatschappij wordt ook in toenemende mate narcisme verweten. Maar wat is narcisme eigenlijk, en is het terecht dat wij de term zo snel in de mond nemen? Op een heldere manier legt Frans Schalkwijk uit wat wetenschappers onder narcisme verstaan, sinds Sigmund Freud de term in 1914 introduceerde. Tegenwoordig zien we narcisme als een combinatie van een kwetsbaar zelfgevoel, een problematische omgang met emoties en forse problemen in relaties. Dit boek is geschreven voor wie geïnteresseerd is in narcisme en voor wie zichzelf of een ander beter wil begrijpen. Voor die laatsten schreef Schalkwijk, vanuit zijn jarenlange ervaring in zijn eigen praktijk, de hoofdstukken 'Leven met narcisme' en 'Behandeling van narcisme'.

Narcisme

Waarom ligt de macht in het strafrecht bij de overheid en niet bij het slachtoffer? Waarom wordt niet iedereen die de wet overtreedt vervolgd? De auteurs van dit Elementaire Deeltje laten zien welke mogelijkheden het strafrecht heeft én welke beperkingen erin liggen besloten.

Strafrecht

Voor het eerst is het zover: Nederland telt meer ongelovigen dan gelovigen', kopte Trouw in 2015. Media wijzen met regelmaat op de ontwikkeling van afnemend geloof in het moderne Westen. Secularisatie is de naam van dit clichébeeld. Secularisatie is het verhaal dat journalisten, religieuze leiders en gewone mensen vertellen als zij uitleggen waarom er minder in God wordt geloofd, waarom kerken sluiten of waarom confessionele partijen marginaler worden.

Secularisatie

Waar de kunstgeschiedenis zich traditioneel op de westerse wereld richtte en een lineaire ontwikkeling presenteerde, zien we nu een tendens om kunst mondiaal en als een veelvoud van vertellingen te beschouwen. Kunst als een wereldwijd fenomeen zien, betekent ook opnieuw kijken naar de grondslagen van het vakgebied. Kitty Zijlmans doet een voorstel voor een brede en geïntegreerde blik, en rijgt thema's als tijd, plaats, stijl, originaliteit, gender en diversiteit aan elkaar. Talrijke kunstwerken passeren daarbij de revue. Een aanstekelijk en belangwekkend betoog, waarvan iedereen met interesse in kunst of met een rol in de kunstwereld kennis zou moeten nemen.

Kunstgeschiedenis

Big data worden steeds vaker en door steeds meer partijen gebruikt: van adverteerders tot inlichtingendiensten, van de gezondheidszorg tot de belastingdienst. De wereld is data-gedreven en big data ontketenen volgens velen een revolutie die onze samenleving fundamenteel zal veranderen. Toch is er nog veel onduidelijk. Wat zijn big data bijvoorbeeld precies en hoe effectief zijn de toepassingen ervan nu echt? En in hoeverre komen onze privacy en vrijheid onder druk te staan?

Big data

Er zijn weinig onderwerpen die al zo lang het maatschappelijk debat domineren als migratie. In dit Elementaire Deeltje beschrijft Han Entzinger op een toegankelijke manier heden en verleden van de (internationale) migratie. Waarom migreren mensen? Wat is het belang van grenzen? Hoe kan migratiebeleid het meest effectief zijn? Entzinger gaat in op de belangrijkste migratietheorieën en staat stil bij de hedendaagse problematiek van vluchtelingen en de specifieke situatie in zowel Nederland als België. Hij sluit af met een aantal aanbevelingen om de migratie in betere banen te leiden.

Migratie

Nederland wordt vaak als een calvinistisch land bestempeld. Protestanten eisten er vanaf de zestiende eeuw een dominante positie op, terwijl ze in werkelijkheid slechts zo nu en dan in de meerderheid waren. Peter van Dam analyseert aan de hand van hun claim de geschiedenis van religie in Nederland. Hij stuit op grote religieuze verscheidenheid, waar mensen door de eeuwen heen heel verschillend mee omgingen. Een calvinistisch land? Van Dam houdt vertrouwde ideeën kritisch tegen het licht en presenteert zo een vernieuwende kijk op het historische en actuele belang van religie in Nederland.

Religie in Nederland

Elke samenleving in elke tijd kent vormen van omgaan met het verleden. In de geschiedenis zoeken we naar antwoorden op de vragen wie we zijn en hoe we zo zijn geworden. Geschiedenis groeide in de negentiende eeuw uit tot een wetenschappelijke discipline. Nieuw was het vak niet, al in de Griekse oudheid waren er geschiedschrijvers. In het Elementaire Deeltje Geschiedenis maakt Chiel van den Akker duidelijk wat iedereen over geschiedenis zou moeten weten. Dit doet hij in zeven thema’s aan de hand van een select gezelschap van invloedrijke denkers. Leidraad is de vraag: waar hebben we geschiedenis eigenlijk voor nodig?

Geschiedenis

Discriminatie, het ongelijk behandelen van mensen of groepen op basis van persoonskenmerken, speelt een belangrijke rol in het maatschappelijk debat. In juridische zin betekent discriminatie het maken van een verboden onderscheid. Maar wanneer is onderscheid onrechtmatig en wanneer niet? En hoe vaak komt discriminatie eigenlijk voor? In dit Elementaire Deeltje gaat Jaap Tanja, werkzaam bij de Anne Frank Stichting, in op de uiteenlopende gronden waarop en vormen waarin discriminatie kan plaatsvinden en staat hij uitgebreid stil bij wat we ertegen kunnen doen.

Discriminatie

De recente uitbraak van het coronavirus in China en de wereldwijde verspreiding ervan heeft de mensheid momenteel in haar greep. Iedereen ervaart de gevolgen van de pandemie aan den lijve, doordat hij ziek wordt, doordat naasten erdoor worden geraakt, en omdat de bewegingsvrijheid wordt ingeperkt. Het dagelijks leven staat geheel in het teken van een minuscuul virus waar we geen grip op lijken te krijgen. Met grote maatschappelijke en economische gevolgen. Wat kunnen we leren van eerdere epidemieën en pandemieën? De uitbraak van ebola in 2014, de choleraepidemie na de aardbeving in Haïti in 2010, de ‘varkensgriep’ in 2009. Roel Coutinho, oud RIVM-directeur infectieziekten, laat zien hoe deze en andere ziektes zich verspreidden en ontwikkelden, hoe mensen ermee omgingen, en hoe de huidige geneeskunde erop anticipeert. Aan bod komen onder meer eeuwenoude ziektes als pest, cholera en influenza, relatief nieuwe ziektes als hiv en ebola en potentiële toekomstige dreigingen zoals biologische oorlogvoering en een dalende vaccinatiegraad. En de oorsprong en verspreiding van het nieuwe coronavirus.

Epidemieën en pandemieën

Michel Houellebecq is de succesvolste hedendaagse Franse auteur ter wereld. Sabine van Wesemael ontrafelt het geheim achter zijn succes. Wat kenmerkt de karakters die we in zijn werken tegenkomen en hoe beleven zij liefde en seksualiteit? Welke visie op onze hedendaagse maatschappij brengen zij naar voren? Is Houellebecq een geëngageerd schrijver of moeten we bijvoorbeeld zijn islamkritiek met een korreltje zout nemen? Is hij een nihilist of juist een verdrietige romanticus? En is zijn werk verwant met dat van Arnon Grunberg?

Houellebecq

De naam Heidegger is besmet. Aan zijn omvangrijke oeuvre van meer dan honderd werken kleeft de smet van collaboratie met het nazisme. In dit Elementaire Deeltje laat Dirk De Schutter zien hoe de filosofische blik van Martin Heidegger, ondanks die smet, relevant is voor de moderne westerse cultuur. In Heideggers filosofie krijgen vele aspecten van het mens-zijn een nieuwe betekenis: de dood, het geweten, stemmingen als angst of verveling of gelatenheid, de tijd, de waarheid, rationaliteit, het heilige, de taal en de dichtkunst.

Heidegger

De recente uitbraak van het coronavirus in China en de wereldwijde verspreiding ervan heeft de mensheid momenteel in haar greep. Iedereen ervaart de gevolgen van de pandemie aan den lijve, doordat hij ziek wordt, doordat naasten erdoor worden geraakt, en omdat de bewegingsvrijheid wordt ingeperkt. Het dagelijks leven staat geheel in het teken van een minuscuul virus waar we geen grip op lijken te krijgen. Met grote maatschappelijke en economische gevolgen. Wat kunnen we leren van eerdere epidemieën en pandemieën? De uitbraak van ebola in 2014, de choleraepidemie na de aardbeving in Haïti in 2010, de 'varkensgriep' in 2009. Roel Coutinho, oud RIVM-directeur infectieziekten, laat zien hoe deze en andere ziektes zich verspreidden en ontwikkelden, hoe mensen ermee omgingen, en hoe de huidige geneeskunde erop anticipeert. Aan bod komen onder meer eeuwenoude ziektes als pest, cholera en influenza, relatief nieuwe ziektes als hiv en ebola en potentiële toekomstige dreigingen zoals biologische oorlogvoering en een dalende vaccinatiegraad. En de oorsprong en verspreiding van het nieuwe coronavirus.

Over Desiderius Erasmus Roterodamus doen nogal wat opvattingen de ronde. Hij staat te boek als theoloog die pleitte voor de eenheid van de Kerk, als ironicus die van alles en iedereen afstand nam en zichzelf buiten schot hield, als Bijbels humanist en als voorloper van de verlichting. Dit Elementaire Deeltje biedt een levensschets en inzicht in zijn veelzijdige gedachtegoed.

Erasmus

Jean-Paul Sartre geldt als een van de belangrijkste en meest dwarse denkers van de twintigste eeuw. Zijn werk wordt gekenmerkt door één hoofdvraag: hoe kunnen we vrij zijn? Die vraag maakt zijn filosofie actueler dan ooit. Dit Elementaire Deeltje besteedt aandacht aan Sartres filosofie van de mens en zijn bewustzijn, maar ook aan zijn ideeën over politiek, geweld, engagement, literatuur, en zijn ‘existentiële psychoanalyse’.

Sartre

Sport is entertainment, een mondiale industrie met een geschatte jaarlijkse omzet van 500 miljard dollar. De atleten die op de Olympische Spelen van Tokio aantreden staan in een eeuwenlange traditie, die al begint vóór de klassieke oudheid. De sportzomer van 2020 is hét moment voor het Elementaire Deeltje Sportgeschiedenis. Dit deeltje biedt een overzicht van de sportende mens, van de Romeinse gladiatoren tot de moderne Olympische atleten.

Sportgeschiedenis

Geweld hoort bij ons bestaan, maar wat is het eigenlijk? Het bewust toebrengen van schade, of meer? Mensen sterven dagelijks aan zaken die voorkomen kunnen worden zoals armoede, honger en gebrek aan medicijnen: is dat ook geweld? Maar wie is dan de dader? Jolle Demmers en Luuk Slooter onderzoeken oorzaken en vormen van geweld. Ze laten zien dat het een paradoxaal fenomeen is: zichtbaar en onzichtbaar. Geweld verwoest en vernietigt, maar het creëert en verandert ook – en kan daarin constructief zijn.

Geweld

De Bijbel is een van de invloedrijkste boeken ter wereld. Het Oude en Nieuwe Testament fascineren en inspireren tot op heden mensen in synagogen en kerken, maar zeker ook daarbuiten. Dit Elementaire Deeltje beschrijft de Bijbel als een historische, religieuze en culturele brontekst van de westerse beschaving. Het gaat in op de ontstaansgeschiedenis, op de soms verwarrende structuur van de Bijbelboeken en op Bijbelvertalingen uit het heden en verleden. Het behandelt de belangrijkste verhalen en passages en laat zien hoe boeiend, meeslepend en weerbarstig de teksten zijn.

De Bijbel

Anderhalve eeuw na zijn dood blijkt Søren Kierkegaard nog altijd een hoogst actuele filosoof, psycholoog, theoloog en ethicus. Er zijn duizenden boeken en artikelen over hem geschreven. Veel lezers ervaren de kennismaking met zijn werk als een persoonlijke verandering. Wie was Kierkegaard? Waarom verbrak hij zo dramatisch zijn verloving? Wat leerde hij van Socrates, Mozart en de romantici? Wat zegt hij over vrijheid, angst, liefde, schuld en waarheid? Hoe werd hij grondlegger van het existentialisme en is hij ook te lezen ‘zonder God’?

Kierkegaard

Eind twintigste eeuw leek het fascisme in onbruik te raken als politiek begrip, maar daar is radicaal verandering in gekomen. Het (reële of ingebeelde) spook van het fascisme waart opnieuw rond door Europa, Amerika en andere delen van de wereld. Wetenschappers zijn volop in debat over een sluitende definitie van het fascisme, en of die überhaupt mogelijk is. Honderd jaar nadat Mussolini de eerste fascistische partij oprichtte. Daniel Knegt informeert ons over de geschiedenis, betekenis en verschillende interpretaties van het fascisme. Zowel de politieke als de intellectuele ontstaansgeschiedenis komt aan bod, alsmede de erfenis van het fascisme voor de Europese politiek na 1945 en de rol die het fascisme vandaag de dag nog speelt.

Fascisme

‘Kijk, je kunt het niet zien; luister, je kunt het niet horen; tast, je kunt het niet aanraken.’ Taoïstische teksten zoals deze uit de Daodejing blinken uit in gewilde obscuriteit. Over Lao Zi, de mythische stichter van het taoïsme, wordt dan ook gezegd dat hij zich toelegde op het verborgen blijven. Dit elementaire deeltje belicht de duisternis van deze Chinese filosofie aan de hand van de belangrijkste taoïstische auteurs en gedachten. Tegelijkertijd wordt de onpeilbaarheid van het taoïsme gerespecteerd, want: ‘De Weg (Tao) die genoemd kan worden, is niet de permanente Weg.’

Taoïsme

Een korte, heldere beschrijving van bewustzijn is vrijwel onmogelijk te geven, maar we weten allemaal hoe het ‘voelt’ om ons ergens van bewust te zijn. Hersenwetenschappers en filosofen proberen dit raadsel te ontrafelen door uit te zoeken hoe het bewustzijn werkt en wat het precies doet. Dit Elementaire Deeltje geeft een actueel overzicht van de belangrijkste overwegingen, argumenten, theorieën en experimenten over het bewustzijn. Kunnen we ooit begrijpen hoe uit elektrische activiteit in de grijze cellen van ons brein een rijke binnenwereld van kleuren, geuren en gedachten ontstaat? Of blijft bewustzijn een wetenschappelijk mysterie?

Elementaire Deeltjes

Over ons

Volg ons

Hulp en contact

Informatie

BookBeat

Download BookBeat